Het weer in de Schotse Hooglanden

Reizen naar de Schotse Hooglanden betekent dat je je maken krijgt met een vrij onvoorspelbaar klimaat waarbij regen en zon elkaar snel af kunnen wisselen, waarbij het soms enorm veel kan regenen en waarbij echte extremen in temperatuur, zowel naar boven als naar beneden, niet zo gemakkelijk voor kunnen komen door de continue invloed van het zeewater dat Schotland omringt. Wel merk je dat de hogere ligging van de Schotse Hooglanden ervoor zorgt dat het in de winter gemakkelijker koud wordt en dat tropische temperaturen vrijwel nooit voorkomen.

Schotland heeft officieel een gematigd zeeklimaat dat binnen de Köppen-Geiger klimaatclassificatie met de lettercode Cfb aangeduid wordt. Een andere benaming voor dit klimaattype is een maritiem klimaat. Hiermee heeft Schotland overigens hetzelfde klimaattype als Nederland en België. Naast duidelijke overeenkomsten zijn er ook wel wat verschillen. Zo zijn de Schotse Hooglanden koeler, grijzer en natter dan Nederland. Dat komt enerzijds door de hogere ligging op de aardbol, anderzijds omdat de Atlantische Oceaan nog meer onder invloed staat van de Atlantische Oceaan en de daarbij behorende stromingen dan Nederland en België. Je kunt eigenlijk in het algemeen wel stellen dat de Britse eilanden, waar Schotland te vinden is, vaak de klappen opvangt voor Nederland als het neerkomt op regen en ook wind.

De combinatie van regen en wind is verantwoordelijk voor het ruigere landschap dat deels door deze elementen gevormd is. Water is ruimschoots aanwezig in de vorm van meren, rivieren en watervallen. In periodes waarin er meer regen valt zie je ook dat de graslanden vaak drassig zijn en er ook plassen met water op te vinden zijn. De regenval zorgt voor kolkende rivieren en stromen die ideale uitdagingen vormen voor mensen die bijvoorbeeld willen raften. De wind zorgt ervoor dat vooral de grotere meren soms een golfslag vertonen die meer bij een zee dan bij een meer horen. De soms donkergrijze wolkenluchten in combinatie met fel zonlicht geven de Schotse Hooglanden dat unieke karakter waarom deze streek zo geliefd is.

Voor de bovenste regionen van Ben Nevis geldt overigens dat er geen sprake meer is van een gematigd zeeklimaat, maar dat er een toendraklimaat heerst. Dat komt omdat de warmste maand een gemiddelde etmaaltemperatuur kent die net onder de grens van tien graden Celsius ligt en de koelste maand februari een gemiddelde etmaaltemperatuur heeft die net een tiende graad onder de grens van min drie graden ligt. Hiermee valt de top van Ben Nevis net binnen de kenmerken die gelden voor een toendraklimaat. Dit geldt alleen voor het deel dat boven de 1250 meter hoogte ligt. De top van Ben Nevis is vaak bedekt met sneeuw. Zelfs in de zomermaanden kan het er sneeuwen. Opvallender is dat de top van Ben Nevis vaak gehuld is in nevel. In de winterperiode is dat gedurende 80% van de tijd. In de maanden mei en juni is het helderder, dan is de top slechts 55% van de tijd gehuld in de nevel.

De temperaturen zijn in Schotland het hele jaar door gematigd. In de winter wordt het door de relatief warme Atlantische stroming op veel plekken niet zo koud en in de zomermaanden wordt het zelden echt heet. De tropische waarde van dertig graden wordt zelden gehaald in de Schotse Hooglanden. Op de hoger gelegen gebieden is de zomerse waarde van 25 graden al amper haalbaar. Op de berg Ben Nevis is het in de zomermaanden vaak niet veel warmer dan een graad of 17 tot 18 overdag. Op de Orkney-eilanden ligt de middagtemperatuur in de zomer vaak nog iets lager. In de wintermaanden is het in de Schotse Hooglanden amper kouder dan in Nederland. De kans op strenge vorst is in de lager gelegen gebieden, en dan met name aan de kust, klein. In de hoger gelegen gebieden in het binnenland is het een andere zaak. Daar kan het door de hogere ligging aanzienlijk koeler zijn.

Soms is het in Schotland niet de vraag of het gaar regenen, maar slechts hoeveel het die dag zal gaan regenen. De vrij grote hoeveelheden neerslag die er vallen zijn zo kenmerkend voor het klimaat van Schotland. Soms is het erg lastig om te voorspellen waar, wanneer en hoelang jet zal gaan regenen. De weersverwachtingen moet je daarom vaak als een globale indicatie zien. Je kunt echter veel geluk of soms enorme pech hebben. Houd daar in ieder geval rekening mee met je dagplanning en de kleding die je meeneemt. Ullapool telt gemiddeld zo’n 1750-1800 millimeter neerslag per jaar, Oban 1650-1700 millimeter per jaar.

Ben Nevis, de hoogste berg van de Schotse Eilanden, kent grote verschillen in de hoeveelheden neerslag. Op de top valt er jaarlijks gemiddeld ongeveer 4300-4400 millimeter aan neerslag, terwijl er in het nabijgelegen Fort William ‘slechts’ tweeduizend millimeter per jaar valt.

Een veel voorkomend verschijnsel aan de kust en ook boven de grotere meren is mist. Deze kan gedurende het hele jaar voorkomen, maar is in de koelere maanden vaak wat hardnekkiger. Soms kan de mist een hele dag blijven hangen, maar vaak lost het gedurende de dag op. In het oosten van de Schotse Hooglanden komt minder vaak mist voor, omdat de relatieve luchtvochtigheid daar vaak wat lager ligt.

De winters zijn vrij mild in de Schotse Hooglanden. De temperatuur ligt overdag vaak boven het vriespunt en in de nacht meestal niet ver eronder. De winter begint eind november / begin december en duurt tot het begin van maart. Voor de meeste delen van de Schotse Hooglanden is dit de natste periode. Een deel van de neerslag valt in de vorm van sneeuw. Hoe hoger je je boven het zeeniveau bevindt, des te groter de kans op sneeuw is. De wintermaanden zijn behalve vrij nat ook nog eens somber en grijs. Soms laat de zon zich dagenlang niet zien. Op verschillende plekken in Schotland kun je in de winter skiën. Hoewel het niet de meest gangbare wintersportbestemming is, is het zeker een mooie skibestemming. Je kunt in vijf verschillende gebieden skiën als de weersomstandigheden het toelaten: de Nevis Range, Glencoe, The Lecht, Glenshee en de Cairngorm. Hier kun je met de kabelspoorbaan naar boven gaan.

Het voorjaar breekt meestal zo in maart aan in de Schotse Hooglanden. Dit is de periode dat de planten tot bloei komen en de jonge dieren geboren worden. De zon laat zich wat vaker zien en de hoeveelheid neerslag neemt gemiddeld genomen wat af. Vaak behoren de maanden april en mei tot de drogere maanden van het jaar. Tegen het einde van mei is de natuur op zijn groenst.

Hoewel Schotland geen echte zonbestemming is, is ook in de Schotse Hooglanden het zomerse gevoel zeker aanwezig tijdens de zomermaanden juni, juli en augustus. Vooral in juli en augustus worden er veel buitenevenementen georganiseerd. Hoogtepunt op dat gebied zijn natuurlijk de Highland Games. In de zomer ligt de middagtemperatuur gemiddeld ergens tussen de 14 en 20 graden. Het is daarbij erg verschillend door de hoogteverschillen die in de Schotse Hooglanden voorkomen. De zon laat zich in deze maanden het meeste zien. Je mag de maanden juli en augustus op veel plekken zelfs vrij zonnig noemen, ondanks het feit dat een regenbui vrijwel altijd op de loer ligt.

Vanaf september neemt de hoeveelheid zon af, daalt de temperatuur stukje voor stukje en regent het vaker en harder. Vooral in de westelijke hooglanden kan het soms goed nat zijn in het najaar. In de hoger gelegen gebieden vallen vaak de eerste sneeuwvlokken al en is nachtvorst geen uitzondering. Niet zelden staat er een stevige wind, vooral aan de kust. Najaarsstormen behoren zeker tot de mogelijkheid, vooral in het noordwesten van de Schotse Hooglanden. Bij uitzondering kan er een orkaan via de Atlantische Oceaan aangevoerd worden. Die bereikt Schotland zelden met orkaankracht, maar helemaal onmogelijk is het niet. Zo heeft het westen van Schotland in oktober 2017 nog geluk gehad dat orkaan Ophelia voldoende in kracht afgenomen was op het moment dat Schotland bereikt werd. De storm heeft er wel voor gezorgd dat scholen op die bewuste dag uit voorzorg gesloten waren en veerdiensten die dag niet vaarden.

Voor liefhebbers van prachtige herfstkleuren is de maand oktober de ultieme reismaand voor de Schotse Hooglanden. Tientallen tinten groen, bruin en soms rood toveren het landschap om tot een lust voor het oog.